Ποδόσφαιρο και κοινότητες οπαδών
Αντιπαλότητες και πολιτικές της ταυτότητας
επιμέλεια: Γιάννης Ζαϊμάκης - Νίκος Κοταρίδης
Σήμερα το ποδόσφαιρο συνιστά σημαντική δραστηριότητα του
ελεύθερου χρόνου, συμπυκνώνει σύνθετες οικονομικές, κοινωνικές και
πολιτισμικές λειτουργίες και συγκροτεί έναν ιδιαίτερο χώρο
διαπραγμάτευσης νοήματος, συγκρότησης και επιτέλεσης ταυτότητας και
έκφρασης συλλογικής δράσης. Ο «βασιλιάς των σπορ» αποτελεί το πιο
δημοφιλές άθλημα στις περισσότερες χώρες του κόσμου, και οι
ποδοσφαιρικές συναντήσεις προσελκύουν χιλιάδες θεατές στις κερκίδες
των γηπέδων και εκατομμύρια θεατών στους δέκτες των τηλεοράσεων.
Το ποδόσφαιρο μπορεί να ιδωθεί και ως ένα πολιτισμικό κάτοπτρο
μιας κοινωνίας που βρίσκεται σε διαρκή μετασχηματισμό. Mέσα από αυτό
το κάτοπτρο μπορούμε να ιχνηλατήσουμε τους περίπλοκους τρόπους με
τους οποίους οι καπιταλιστικές λειτουργίες της ύστερης νεωτερικότητας
αποικιοποιούν τις πρακτικές του ελεύθερου χρόνου και
μετασχηματίζουν τις ταυτότητες και τις κουλτούρες των
ποδοσφαιρικών κοινωνιών. Η συνάντηση του επιστημονικού λόγου με το
ποδόσφαιρο ευνοήθηκε από τη στροφή μέρους νέων κοινωνικών επιστημόνων
στις λαϊκές κουλτούρες και στον πολιτισμό της καθημερινότητας, η οποία
οδήγησε στην υπέρβαση των προκαταλήψεων σχετικά με επιμέρους πτυχές
της καθημερινής ζωής και λαϊκά αθλήματα όπως το ποδόσφαιρο. Για τις
νέες σχολές σκέψης η μαζικότητα του ποδοσφαίρου, η διασύνδεσή του με
την κοινωνία του θεάματος και την αγορά, τα συμβολικά και αξιακά
συστήματα και οι τελετουργίες που το συνοδεύουν το καθιστούν προνομιακό
χώρο κοινωνικής έρευνας. Η στροφή αυτή έχει αποτυπωθεί στο εξωτερικό
από τις αρχές της νέας χιλιετίας με τη δημιουργία εξειδικευμένων
ερευνητικών κέντρων για το άθλημα, την έκδοση επιστημονικών
επιθεωρήσεων και τη σημαντική αύξηση της ερευνητικής δραστηριότητας
και της σχετικής βιβλιογραφίας.
Ο στόχος του παρόντος τόμου είναι διττός. Αφενός να συμβάλει στη
συγκρότηση ενός ιδιαίτερου ερευνητικού και επιστημονικού πεδίου στην
Ελλάδα γύρω από τα σπορ και το ποδόσφαιρο και να ανοίξει το δρόμο για
έναν επιστημονικό διάλογο σε ένα πεδίο που κυριαρχείται από εμπειρικές
προσεγγίσεις χωρίς θεωρητική επεξεργασία και ερμηνευτική εμβάθυνση.
Αφετέρου να παρουσιάσει στην ευρύτερη κοινωνία των φιλάθλων στη χώρα μας
διαφορετικές αναγνώσεις και αφηγήσεις για τους ποδοσφαιρικούς κόσμους,
αναγνώσεις που ενισχύουν την κριτική σκέψη και τον προβληματισμό για το
περιεχόμενο, τις μεταβολές και το μέλλον του «παιχνιδιού του λαού».
Περιεχόμενα
Εισαγωγή
ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ ΟΠΑΔΩΝ. ΑΝΤΙΠΑΛΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΤΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ
Γιάννης Ζαϊμάκης
Η πολιτική οικονομία του ποδοσφαίρου στην ύστερη νεωτερικότητα. Εμπορευματοποίηση, παγκοσμιοποίηση και αποικιοποίηση
Η πολιτική οικονομία του ποδοσφαίρου στην ύστερη νεωτερικότητα. Εμπορευματοποίηση, παγκοσμιοποίηση και αποικιοποίηση
"Είμαστε παράξενοι - και το ξέρουμε". Αθλητικός οπαδισμός τον 21ο αιώνα
Nicolas Hourcade
Ultras και αναπλάσεις γηπέδων στη Γαλλία
Δημήτρης Παπαγεωργίου & Γιώργος Νικολακάκης
Αθλητικά θεάματα και δημοφιλείς "ήρωες" στην Ελλάδα. Το παράδειγμα του ποδοσφαίρου
Παντελής Κυπριανός
Πραγματικότητα, παιχνίδι, φίλαθλοι
ΦΑΝΑΤΙΚΟΙ ΟΠΑΔΟΙ, ΒΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ
Νίκος Κοταρίδης & Νίκος Σιδέρης
Το παιγνίδι και ο φανατισμός της κερκίδας
Richard Giulianotti & Gary Armstrong
Οι λεωφόροι της αντιπαράθεσης. Διαχείριση και έλεγχος αστικών χώρων από τους χούλιγκαν
Αναστασία Τσουκαλά
Περί "επικινδυνότητας" της οπαδικής βίας. Πολιτικά παιχνίδια εξουσίας σε Ιταλία και Ελλάδα
Στράτος Γεωργούλας
Περά από την "εγκληματογένεση". Προς μια κριτική κοινωνιολογική θεωρία για την παρέκκλιση και τον κοινωνικό έλεγχο του σύγχρονου ποδοσφαίρου
ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΑΔΑ. ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ ΟΠΑΔΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΤΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ
Θοδωρής Σπύρος
Ποδόσφαιρο και ποιητικές της τυπικότητας. Μια ανθρωπολογική προσέγγιση
Βαγγέλης Τζούκας
Λόγος περί πολιτικής στον "λόγο" των οργανωμένων οπαδών ποδοσφαίρου. Η περίπτωση του Παναθηναϊκού
Μαρία Τσιμπογιάννη
Ταυτότητα και αντιπαλότητα στους οπαδούς του Ολυμπιακού. Γκράφιτι και τραγούδια
Δημήτρης Δρένος
"Και ΠΑΟΚ να μην υπήρχε / πάλι ΠΑΟΚ θα 'μουνα!" Συνθηματικός λόγος και οπαδική ταυτότητα"
Άλκης Αντωνιάδης & Μιχάλης Νικολακάκης
"Ρομαντικοί και όχι παραβατικοί...". Ταυτότητα και πολιτική στις κοινότητες οπαδών του Άρη
Θανάσης Τσούμας & Μανώλης Χουμεριανός
Η ίδρυση του Πανελλήνιου Συνδέσμου Αμειβομένων Ποδοσφαιριστών και τα πρώτα χρόνια της δράσης του (1975-1979)
Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΠΛΕΘΡΟΝ
