Στον τοίχο με κόκκινη φανέλα
Του ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΑΣΩΝΙΤΗ
Ποια θα μπορούσε να είναι η τελευταία επιθυμία ενός μελλοθάνατου αγωνιστή στις φυλακές της Κέρκυρας, μεσούντος του εμφυλίου πολέμου στην Ελλάδα;
Ο καταδικασμένος σε θάνατο Νίκος Γόδας είχε ήδη αποφασίσει τι θα κάνει, όταν θα ερχόταν αυτή η στιγμή: Τα χαράματα της 19ης Νοεμβρίου του 1948 όταν τον ειδοποίησαν οι φύλακες ότι τον ζητούν στη διεύθυνση, ο Νίκος Γόδας ζήτησε την ερυθρόλευκη φανέλα και το άσπρο σορτσάκι και πορεύθηκε για την εκτέλεση, στο νησάκι Λαζαρέτο, μπροστά στο λιμάνι της Κέρκυρας...
Οι άλλοι κρατούμενοι, μελλοθάνατοι, ισοβίτες ή με μεγάλες ποινές, στριμώχτηκαν στα σίδερα του κελιού τους κι άρχισαν να φωνάζουν όπως έκαναν σε κάθε εκτέλεση: «Λαέ της Κέρκυρας, πάλι απόψε παίρνουν αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης για εκτέλεση».
Η φυλακή μπορεί ν' αντηχούσε απ' τις φωνές, οι φωνές μπορεί να ακούγονταν μέχρι τα σπίτια απέναντι, αλλά σε λίγη ώρα ο Μικρασιάτης Νίκος Γόδας, τριάντα χρονώ, βασικός ποδοσφαιριστής του Ολυμπιακού στα χρόνια της Κατοχής, στεκόταν μπροστά στο απόσπασμα φορώντας τη φανέλα του «Θρύλου».
«Νενικήκαμεν -ζήτω οι Ολυμπιονίκες του σοσιαλισμού. Γεια σας, συναθλητές μου», ήταν τα τελευταία του λόγια φεύγοντας απ' τη φυλακή, όπως τα διασώζει ο συγκρατούμενός του εκείνα τα χρόνια Σταμάτης Σκούρτης (σήμερα γενικός γραμματέας του Συλλόγου Εκτοπισθέντων-Φυλακισθέντων Κέρκυρας).
Στο βιβλίο του «Ωσπου να ξημερώσει» (σελ. 318, εκδ. Κιβωτός) περιγράφει ως εξής την εκτέλεση: «...ο ήλιος σκάει πίσω απ' τα βουνά και δεν ξέρεις τι είναι πιο κόκκινο, η φανέλλα που φοράει κατάσαρκα ο Νίκος, που οι λευκές λωρίδες της κοκκίνησαν απ' το αίμα, ή ο ήλιος; Η οικογένεια του Νίκου Γόδα μού μετέφερε τα λόγια του σε κάποιο απ' τα γράμματά του σε ανύποπτο χρόνο, αφού η εκτέλεση ανακοινωνόταν πάντα στον μελλοθάνατο το τελευταίο βράδυ: "Θέλω να ζήσετε καλά. Πεθαίνω για την πατρίδα και τα ιδανικά μου. Αν κάνετε γιο, να του δώσετε τ' όνομά μου". Κι ο αδελφός του Δημήτρης ονόμασε την κόρη του Νίκη».
Απ' το Αϊβαλί στην Κοκκινιά
* Η ιστορία του Νίκου Γόδα αποτυπώνει λίγο-πολύ την ιστορία της Ελλάδας: η καταγωγή της οικογένειάς του ήταν απ' το Αϊβαλί κι εγκατέλειψε σπίτια και περιουσίες στα Πριγκηποννήσια του Αϊβαλιού το '22. Οι σταθμοί της προσφυγιάς: Μυτιλήνη, Κρήτη, Κοκκινιά, όπου η οικογένεια εγκαταστάθηκε.
* Ο Νίκος έδειξε γρήγορα το ταλέντο του, παίζοντας στην ομώνυμη ομάδα της Κοκκινιάς, απ' όπου μετεγγράφηκε στον Ολυμπιακό.
**Αρχισε ο πόλεμος, η αντίσταση, πρωταθλήματα-τουρνουά γίνονταν απ' τα τέλη του '42, μετά το χειμώνα της μεγάλης πείνας, κι εκεί βρίσκουμε τον Γόδα να παίζει βασικός στον Ολυμπιακό ως «μέσα δεξιά» και να σκοράρει στους αγώνες Ολυμπιακός-Απόλλων 4-0 και Ολυμπιακός-Εθνικός 4-0.
Σε μια απ' τις λίγες φωτογραφίες που διασώθηκαν είναι στον αγώνα Ολυμπιακός-Παναθηναϊκός 5-2, τα Χριστούγεννα του 1943, μαζί με τους Γραμματικόπουλο, Συμεωνίδη, Γιάννη και Στέλιο Βάζο, Αναματερό κ.ά.
* Ταυτόχρονα με το ποδόσφαιρο, ο Νίκος Γόδας είχε περάσει στην Αντίσταση. Ηταν λοχαγός στον «επίλεκτο 5ο λόχο» του ΕΛΑΣ της Κοκκινιάς, έλαβε μέρος σε σημαντικές μάχες, στη μάχη στην Ηλεκτρική (στη σημερινή ΔΕΗ Κερατσινίου), στη μάχη της 7ης Μαρτίου, στη σημερινή οδό Κονδύλη - οι συγγενείς του μου είπαν ότι απ' τα πυροβολεία στο όρος Αιγάλεω έριξε ένα γερμανικό αεροπλάνο.
Ο Σταμάτης Σκούρτης μού διηγήθηκε ότι πολεμούσαν τους Εγγλέζους στο νεκροταφείο της Ανάστασης, στον Πειραιά (ο Σκούρτης ως ανθυπολοχαγός υπό τις διαταγές του Γόδα) κι ο Γόδας του είπε «ωραία θα 'ναι να σκοτωθούμε εδώ, δεν θα χρειασθούμε τάφο».
**Μετά τα Δεκεμβριανά περιπλανήθηκε με το λόχο του στα Βίλια, στη Βοιωτία, στην Αράχοβα, στη Λαμία, αρρώστησε από πνευμονία, επέστρεψε στην Αθήνα και συνελήφθη ύστερα από «κάρφωμα», όπως μου είπε ο Χρήστος Γόδας, σκηνοθέτης, εγγονός του αδελφού τού Νίκου, Γιάννη Γόδα, φυλακίστηκε στις φυλακές Αβέρωφ κι έπειτα στην Κέρκυρα.
* Ο Γόδας έμεινε στη φυλακή τρία χρόνια, χωρίς να υπογράψει δήλωση μετανοίας για να σωθεί. Ο Σταμάτης Σκούρτης κι ο Σπύρος Ανδρεάδης, και οι δυο μελλοθάνατοι που σώθηκαν ύστερα από παρέμβαση του ΟΗΕ το 1949, είναι κατηγορηματικοί ότι η διοίκηση του Ολυμπιακού δεν ενδιαφέρθηκε να σώσει τον Γόδα (κατά τον Σκούρτη, η ΑΕΚ έσωσε δικούς της αθλητές, ο Ολυμπιακός όχι) ενώ η οικογένεια του Γόδα αποδίδει την εκτέλεση στην άρνησή του να υπογράψει, κάτι που λέει κι ο Σκούρτης στο βιβλίο του.
**Ο Σπύρος Ανδρεάδης, πρόεδρος του Συνδέσμου Φυλακισθέντων-Εξορισθέντων Κέρκυρας, μου μετέφερε την απάνθρωπη αντίδραση του τότε προέδρου του Ολυμπιακού Μιχάλη Μανούσκου, όταν του ζήτησαν να παρέμβει για τον Ανδρεάδη, που είχε καταδικασθεί με την κατηγορία ότι... στρατολογούσε αθλητές του Ολυμπιακού για το αντάρτικο: «Οπου έστρωσε να κοιμηθεί».
* Ο Γόδας δεν ήταν μόνο καλός ποδοσφαιριστής. Στα λίγα χρόνια που έζησε, πρόλαβε να διακριθεί και ως επιχειρηματίας: είχε ανοίξει στο ισόγειο του πατρικού τους σπιτιού, στη Νίκαια, μια ταβέρνα, «Τα Αραπάκια», που δυο-τρία χρόνια πριν τον πόλεμο φιλοξένησε πολλούς γνωστούς συνθέτες και τραγουδιστές του ρεμπέτικου.
Μετά την εκτέλεσή του, επεστράφησαν στην οικογένειά του τα ρούχα και το ρολόι του. «Τα ρούχα, το ρολόι μου, θα στα γυρίσω πίσω, γιατί μες στο Γεντί-Κουλέ τα νιάτα μου θ' αφήσω» λέει ένα ζεϊμπέκικο του Τσιτσάνη...
* Η τραγική ζωή κι η περηφάνια του Νίκου Γόδα δεν έχουν ξεχαστεί απ' τους παλιούς Πειραιώτες. Ο Χρήστος Γόδας μού διηγήθηκε, σε τηλεφωνική επικοινωνία από την Αμερική, πως κάποτε όταν ένας γέρος περιπτεράς άκουσε ότι τον λένε Γόδα, τον ρώτησε αν έχει σχέση με τον Γόδα του Ολυμπιακού και βγήκε και τον αγκάλιασε κλαίγοντας. Ισως γιατί, όπως ο Χρήστος Γόδας συνόψισε τη ζωή και την προσωπικότητα του προγόνου του, «ο χρόνος σε σέβεται, όταν εκτιμάς τα δευτερόλεπτά του».
Πεντάλεπτο ντοκιμαντέρ του Χρήστου Γόδα για το Νίκο Γόδα
